Królewski Zamek w Czorsztynie
Nad jeziorem Czorsztyńskim stworzonym na Dunajcu, u podnóża Pienin, górują dwa zamki – zamek w Czorsztynie oraz zamek w Niedzicy. W tym wpisie opowiem wam o królewskim Zamku Czorsztyn.
Historia zamku Czorsztyn
Drewniana warownia Wronin
Jest wiek XIII. Przez Czorsztyn wiedzie jeden z dwóch szlaków prowadzących na Węgry. Na czorsztyńskim wzgórzu nad Dunajcem powstaje drewniana warownia Wronin strzegąca granicy i szlaku. Podobno w 1241 roku, podczas najazdu tatarskiego, w warowni ukrył się Bolesław Wstydliwy z Kingą. Jako pierwszego właściciela zamku w roku 1246 Jan Długosz wskazuje Piotra Wydżgę, herbu Janina. Historycy jednak uznają, że te informacje nie są pewne, gdyż dopiero dokument z 1320 roku mówi o warowni Wronin w Czorsztynie.
Murowany zamek
Na miejscu drewnianej warowni, w XIV wieku podczas panowania Kazimierza Wielkiego, powstaje murowany, obecny zamek w Czorsztynie. Zamek usytuowany na skale nad Dunajcem, który stanowił granicę z Węgrami, pozwalał patrolować okolicę doliny Dunajca. Nieopodal, po drugiej stronie rzeki w Niedzicy, Węgrzy wznieśli swój zamek.
Z końcem XIV wieku zamek stał się siedzibą starosty, który był przedstawicielem króla i miał zarządzać królewskimi dobrami.
Na zamku w Czorsztynie trzykrotnie gościł Kazimierz Wielki, a w 1370 roku Ludwik Węgierski. Na przełomie XIV i XV w. zamek przeszedł na własność Zawiszy Czarnego. Na dwa lata zamek przejęli banici. Z twierdzy wypędził ich w 1402 roku Władysław Jagiełło, który potem był częstym gościem na zamku.
Powstanie chłopskie
W XVII wieku zamek został rozbudowany przez czorsztyńskiego starostę Jana Baranowskiego. Ciemiężył on bardzo poddanych chłopów i był uznawany za złego pana. W 1651 roku na Podhalu wybuchło powstanie chłopskie. Z powstańcami chłopskimi zamek zajął jeden z przywódców powstania – Aleksander Kostka Napieralski. Wzywał chłopów do walki obiecując im swobody, niby w imieniu króla.
Na blogu opisałem też inne zamki w Małopolsce, między innymi:
Powstanie chłopskie było jednak sabotażem przeciwko Rzeczypospolitej, która walczyła z powstaniem kozackim. Zamek szybko został odbity przez wojska krakowskiego biskupa Piotra Gembickiego. W zasadzie to chłopi sami wydali swoich przywódców. Napieralski został poddany torturom, następnie nabity na pal i poćwiartowany. Miłosierna kara, prawda?
Rozbiory i upadek zamku
W 1665 roku na zamek w Czorsztynie zawitał król Jan Kazimierz, uciekający przez Szwedami. Od XVIII wieku zamek zaczął podupadać. Przyczyniły się do tego rozbiory. W 1734-1735 r. zamek został splądrowany przez rosyjskie wojska. W latach późniejszych wpadł w ręce konfederatów barskich, wypartych potem przez wojska austriackie. Od 1763 do 1797 roku zamek był własnością ostatniego starosty Józefa Potoka. W tym czasie piorun spowodował pożar, który strawił dach zamku co przypieczętowało upadek twierdzy. Po śmierci Józefa Potoka zamek przejęli Austriacy.
W 1921 r. Stanisław Konstanty Drohojowski utworzył pierwszy w Polsce rezerwat zupełny, nazwany “Zamek Czorsztyn”, obejmujący górę zamkową.
Rodzina Drohojowskich
Rok 1819 przyniósł kolejną zmianę właściciela zamku Czorsztyn. Została nim rodzina Drohojowskich, której Austriacy sprzedali twierdzę. Próbowali oni zapobiec dalszemu niszczeniu ruin zamku, jednak pomijając mniejsze prace nie przeprowadzili poważnego remontu zamku. Zapewne z powodu braku środków. Drohojowscy byli właścicielami zamku aż do 1945 r. Wtedy to na mocy Dekretu o Reformie Rolnej zamek przeszedł na własność Państwa.
Zamek w Czorsztynie dzisiaj
Pierwsze prace zabezpieczające zamek przeprowadzono w latach 50-tych i prowadzone były aż do lat 80-tych przez kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu. Kolejną zaawansowaną renowację od 1989 r. prowadzi Pieniński Park Narodowy. W 1996 r. zamek został udostępniony turystom, jednak nadal wymaga wielu prac remontowych.
Zamek w Czorsztynie został częściowo, w niezbędnym stopniu zrekonstruowany. Zachowany został charakter ruin, ale budowla jest na tyle odnowiona, że znajdują się w niej sale z ekspozycją muzealną (to przede wszystkim plansze multimedialne przedstawiające historię zamku i regionu oraz kilka artefaktów). Zamek posiada trzy poziomy zwane zamkiem dolnym, średnim i górnym. Z zamku górnego rozlega się widok na jezioro Czorsztyńskie wraz z zaporą i zamkiem w Niedzicy. W tle widać góry. W sklepiku na zamku możecie też kupić mniejszy lub większy pamiątkowy drobiazg.
Zamek można zwiedzać od 1 maja do 30 września w godzinach 9:00-18:00 oraz od 1 października do 30 kwietnia w godzinach 10:00-15:00. Bilety kosztują kilka zł za osobę. Przygotowując artykuł skorzystałem z informacji zawartych na tablicach informacyjnych ekspozycji zamkowych.
Zapraszam Cię do przeczytania również innych artykułów:
- Historia Żydów w Tarnowie
- Ekomuzeum w Sobolowie niedaleko Bochni
- Wąwóz Homole w Pieninach
- Atrakcje Pienin, Gorców i okolic – film
Dojazd do zamku
My jechaliśmy do Czorsztyna od strony Krościenka nad Dunajcem. W Krośnicy skręcamy na Czorsztyn. Po niecałych 2 km jazdy pod górkę skręcamy w prawo na drogę (ulicę zamkową) prowadzącą do zamku w Czorsztynie (jest znak kierujący na zamek). To kolejne 2 km. Można je pokonać na piechotę, bowiem znajduje się tutaj mały, bezpłatny parking z drewnianymi ławeczkami i stołem. My, podobnie jak większość ludzi, zdecydowaliśmy się podjechać samochodem bliżej, na płatny parking przy budynku kasy biletowej.
Parking i kasa znajduje się ok. 400 metrów od zamku, które trzeba pokonać pieszo. Jeśli macie czas, możliwości i chęci to polecam jednak zaparkować wcześniej za darmo i te niecałe 2 km przejść pieszo. Przynajmniej w sezonie. Trasa na spacer jest całkiem przyjemna a tymczasem na płatnym parkingu był taki ścisk, (parkingowy kierował ruchem) że samochody były stłoczone niemal drzwi do drzwi. Ledwo można było wyjść/wejść z auta, a i o stłuczkę łatwo.
Po zwiedzeniu zamku w Czorsztynie przeprawiliśmy się przez jezioro Czorsztyńskie statkiem i zwiedziliśmy też zamek w Niedzicy. Ale o tym w następnym artykule.
Lokalizacja zamku Czorsztyn na mapie:
Komentujesz anonimowo. Możesz jednak podać adres strony internetowej, który będzie publicznie powiązany z Twoją nazwą/imieniem jaki wpiszesz w komentarzu. Komentarze są moderowane przed publikacją. Zastrzegam sobie możliwość nie publikowania komentarza z jakiegokolwiek powodu.